Þegar rykið fer að setjast

Nú er fram komin skýrsla sem Landsbankinn lét gera í byrjun árs 2008 og fékk í hendur í apríl. Farið var yfir hana með höfundunum í júlí í sumar. Skýrslan var talin of viðkvæm til að birta hana og það kann að vera rétt. Sú spurning sem við hljótum hinsvegar að spyrja núna er hvað gerðu menn með efni hennar? Var eitthvað gert til að takmarka skaðann? Var reynt að snúa ofan af spilaborgunum sem svonefndir auðmenn og bankamenn höfðu byggt upp? Þetta þarf að rannsaka núna þegar rykið fer að setjast og við náum yfirsýn yfir það sem hefur verið að gerast að undanförnu.

Ég sagði hér áður að við hefðum átt og ættum að hlusta á Davíð Oddsson. Sömuleiðis hefði okkur átt að bera gæfa til að hlusta á fleiri góða menn sem reyndu af veikum mætti að vara við þeirri skelfilegu þróun sem var í gangi. Við tryggjum ekki eftir á en þjóðin kallar á réttlæti. Þeir sem komu okkur í þessa stöðu verða að sæta ábyrgð og það eru fyrst og fremst ævintýramennirnir í bönkunum og fjárglæframenn aðrir í kringum þá.

Við verðum að athuga það að orð Davíðs og ýmissa annarra sem reyndu að vara við þeim mönnum sem komu okkur meðal annarra í þessi vandræði voru gerð ómerk með gegndarlausum áróðri og einelti. Ýmsir af þeim sem núna eru með Sjálfstæðisflokknum í ríkisstjórn tóku þátt í þeim ljóta leik og ættu að skammast sín fyrir það.

Endalaust hefur verið snúið út úr viðtali sem var við Davíð Oddsson í Kastljósinu í síðustu viku. Það var alveg skýrt í mínum huga að hann var að tala við hrædda þjóð, hann var að stappa í hana stálinu og segja á máli sem allir skilja að við ætluðum ekki að fara að borga skuldir óreiðumanna í útlöndum. Auðvitað bar ekki að skilja hann svo að við myndum ekki reyna að standa við skuldbindingar okkar sem þjóðar, það höfum við alltaf gert og munum vonandi geta áfram.

Það ber líka að hafa í huga að ekki eru nándar nærri allir óreiðumenn eða glæpamenn í þeim hópi sem stóð að bankaútrásinni. Margir þeirra töldu sig vera að gera góða hluti sem þeir líka voru að mörgu leiti. Það voru líka ytri aðstæður sem ollu því að fór sem fór. Það var hinsvegar gengið alltof langt og innan um og saman við voru óheiðarlegir menn sem sáust ekki fyrir í græðgi sinni.

Núna er hinsvegar verkefnið að ná aftur vopnum okkar og byggja upp að nýju. Samhliða þarf að byrja sem allra fyrst að vinna að rannsókn á því sem gerst hefur. Það þarf að rannsaka það hvernig staðið var skipulega að því innan bankanna að plata saklaust fólk til að setja sparnaðinn sinn sem það hafði önglað saman á mörgum árum inn í svonefnda peningamarkaðssjóði. Það þarf að ná í þær eignir sem fjárglæframenn hafa stungið undan og farið með í skjól í útlöndum og senda okkur reikninginn. Það þarf að sækja þessa menn til saka. Við þurfum líka að láta breska ráðamenn finna það að við látum ekki vaða yfir okkur með þeim hætti sem þeir gerðu.

Allt þetta þarf að vinna skipulega og af þeirri einurð og yfirvegun sem forsætisráðherrann okkar hefur sýnt í þeim hremmingum sem dunið hafa yfir að undanförnu. Ekki í einhverju fljótræði eða fyrirgangi sem aldrei endar vel.